Wageningen45 schrijft talloze onjuistheden:

“Op 5 mei 1945 werd in Wageningen, in Hotel de Wereld, een einde gemaakt aan de meest recente bezetting van Nederland. Het bezorgde Wageningen de titel ‘Stad der Bevrijding’. Het spreekt voorts over “Duitse Capitulatie” of “de overgave van Duitsland” en “Op 4 mei werd op de Lüneburger Heide een document getekend dat de onvoorwaardelijke capitulatie inhield van het Duitse leger in Nederland, Noordwest-Duitsland, Sleeswijk-Holstein en Denemarken. De volgende dag, op 5 mei 1945, overhandigde de Canadese luitenant- generaal Charles Foulkes in aanwezigheid van o.a. Z.K.H. Prins Bernhard in Hotel De Wereld in Wageningen de capitulatievoorwaarden aan de Duitse generaal Blaskowitz. De ondertekening van de capitulatievoorwaarden is de geschiedenisboeken ingegaan als het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Sindsdien vieren we ieder jaar op 5 mei Bevrijdingsdag.

6 mei 1945 – Orders of surrender: In de Aula van de Landbouwhogeschool werden de ‘Orders of Surrender’ verder uitgewerkt. In dit document stond exact omschreven hoe de Duitse troepen zich moesten gedragen, voordat ze zouden worden ontwapend. Ook kregen de geallieerden alle informatie over de Duitse troepensterkte, militaire voorraden, mijnenvelden, voorraden, etc.

15 augustus 1945 – Japanse Capitulatie: Er kwam een einde aan de Tweede Wereldoorlog voor het Koninkrijk der Nederlanden. Japan was in het bezit van een aantal Aziatische landen waaronder Nederlands-Indië. Na de vreselijke atoombom aanslagen op Hiroshima (6 augustus) en Nagasaki (9 augustus), besloot Japan over te gaan tot overgave. Op 2 september 1945 werd de Japanse Capitulatie getekend.

5 mei 1955 – Bevrijdingsdag in Wageningen: De bevrijding werd groots gevierd met een defilé van veel binnen- en buitenlandse WOII-veteranen in Wageningen. Het defilé werd afgenomen door H.M. Koningin Juliana en Z.K.H. Prins Bernhard. De herdenking van de Duitse capitulatie is sindsdien vijfjaarlijks groots gevierd.”

Mijn commentaar met correcties:                                        

Het Document van Overgave van 4 mei 1945 bevatte niet de onvoorwaardelijke capitulatie van Duitsland dat niet kon capituleren, maar van de Duitse gewapende troepen (niet het leger) in o.a. Nederland. Het Document trad op 5 mei 1945 om 08.00 uur in werking. Op dat tijdstip was Nederland vrij en was de Tweede Wereldoorlog in Nederland afgelopen. Wageningen had daar helemaal niets mee te maken. Pas om 16.30 uur ondertekende Generaloberst Blaskowitz in Wageningen  geen capitulatievoorwaarden (na een onvoorwaardelijke capitulatie op 4 mei – sic), maar zonder besprekingen of onderhandelingen de Orders to German Commanders on Surrender (Bevelen aan Duitse bevelhebbers die gecapituleerd hebben) tot het verstrekken van gedetailleerde militaire informatie; desgevraagd op 6 mei in de aula. De op 15 augustus 1945 aangekondigde  Japanse capitulatie werd op 2 september 1945 getekend aan boord van het Amerikaanse slagschip Missouri in de baai van Tokio en betekende het einde van de Tweede Wereldoorlog. Wageningen heeft sinds 5 mei 1955 de herdenking van de - niet bestaande - Duitse capitulatie vijfjaarlijks groots gevierd. Triest dat je iets viert dat niet bestaat. 

Museum De Casteelse Poort komt niet verder dan wat prietpraat: onderhandelingen op 5 mei 1945 over een overgavedocument in Wageningen vanwege de ligging aan het front, de evacuatie van de bewoners en de naam van hotel De Wereld en ondertekening op 6 mei van de afspraken over de uitvoering van het overgavedocument. Er werd zelfs een vrede getekend. Totale nonsens!

De eigenaren van Hotel De Wereld koesteren uiteraard de geschiedvervalsing van een 'capitulatie' daar. De vierde verdediger van de beruchte geschiedvervalsing zijn zij in Hotel ‘De Wereld’ in Wageningen, dat op ruime schaal ge- en misbruik maakt van de andere drie geschiedvervalsingen. De van vrijwel niets wetende nieuwe hoteleigenaren benadrukken de ‘onderhandelingen’ (onmogelijk na een onvoorwaardelijke capitulatie) in dit hotel over het voorlezen van 'capitulatievoorwaarden', de ‘capitulatie’ van de Duitse strijdkrachten in Nederland op 5  mei 1945, en wijzen naar de ‘Grote Capitulatiezaal’ met een 'capitulatietafel'  en een ‘Capitulatie bij Hotel de Wereld Arrangement’. Hotel ‘de Wereld’ genoot de voorkeur van de Canadese luitenant-generaal Charles Foulkes als ‘onderhandelingsplek’ over de 'overgave' (er waren uiteraard geen onderhandelingen en de Duitse troepen hadden zich op 4 mei al onvoorwaardelijk overgegeven), vanwege zijn ligging aan het toenmalige front (nee, bij de geneutraliseerde zone voor voedseltransporten), de afwezigheid van burgers vanwege evacuatie en het metaforische karakter van de naam ‘De Wereld’ (ook dit is onzin). De Duitsers waren bereid te 'capituleren' (hadden ze een dag eerder al gedaan) en daarmee werd hotel ‘de Wereld ‘een monument van vrede en vrijheid’ (nonsens, van geschiedvervalsing en onjuistheden). Op 10 juli 1945 onthulde aartsleugenaar prins Bernhard in aanwezigheid van Foulkes een herdenkingsplaat op de muur van ‘De Wereld' met de beruchte geschiedvervalsing over een ‘onvoorwaardelijke capitulatie’. Hoog tijd dus om die zo snel mogelijk te verwijderen.

Hotel De Wereld spreekt nog steeds over capitulatie en de “Grote Capitulatiezaal”. Het beweert ten onrechte dat het hotel bekend staat als de plaats waar ‘’de gevolgen’’ of ‘’instructies met betrekking tot de feitelijke uitvoering van de capitulatie’’ van de Duitse bezetter voor Nederland besproken werden. De Duitse bezetter kon immers niet capituleren. Er was dan ook geen Duitse capitulatie. Alleen gewapende troepen konden capituleren en hadden dat op 4 mei 1945 gedaan in de tent van Montgomery op de Lüneburger Heide. Deze capitulatie was op 5 mei 1945 om 08.00 uur in werking getreden. De Tweede Wereldoorlog in Nederland was op dat tijdstip afgelopen. Nederland was vrij. Foulkes koos voor het hotel niet vanwege de naam, maar vanwege de ligging aan de geneutraliseerde zone en in een stad waar de bevolking geëvacueerd was. Het hotel is dan ook geen monument van vrede en vrijheid of symbool van het einde van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Er waren geen drie dagen in mei 1945 die het einde van de Tweede Wereldoorlog voor Nederland bepaalden. Wageningen mag zich helemaal niet, zeker niet ‘’met recht’’ ‘Stad der Bevrijding’ noemen. Nederland was immers ‘s morgens al om 08.00 uur vrij. In de Aula van de Landbouwhogeschool werden op 6 mei 1945 geen handtekeningen gezet onder het zogenoemde ‘capitulatiedocument’. Dit moment markeert dan ook niet het einde van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Er was dan ook geen ‘Conferentie van Wageningen’ die de geschiedenis in zou gaan als ‘capitulatiebesprekingen’. De oorlog was overigens pas voorbij met de capitulatie van alle Duitse troepen op alle fronten op 7 mei 1945 in Reims, geratificeerd op 8 mei 1945 in Berlijn-Karlshorst. Onzin is dat Blaskowitz nog op enkele punten instemming diende te verkrijgen van zijn opperbevel in Duitsland en dat er sprake was van ‘’capitulatievoorwaarden’’. Blaskowitz tekende op 5 mei 1945 om 16.30 uur in hotel De Wereld het document met militaire bevelen tot het verstrekken van zeer gedetailleerde militaire informatie. Desgevraagd kreeg hij 24 uur uitstel voor het inleveren van de vereiste informatie in de aula, niet voor bedenktijd. De bewering van hotel De Wereld dat hij op 6 mei 1945 tekende in de aula is een dom verzinsel evenals het treffen in hotel De Wereld van regelingen voor de aftocht van het Duitse bezettingsleger in West-Nederland, spreken over een capitulatieakte en de aanwezigheid van prins Bernhard in de aula, terwijl Montgomery hem de vorige dag onder meer had laten weten dat hij daar niet welkom was. De gebeurtenissen van 5 en 6 mei 1945 in Wageningen werden door de Nederlandse bevolking in emotioneel opzicht echt niet ervaren als de Bevrijding van Nederland. Dat was 5 mei 1945 om 08.00 uur. Los van Wageningen en hotel De Wereld. Een dom verzinsel is ook de verborgen agenda van Foulkes. Algemeen bekend is dat een capitulatie gevolgd wordt door het tekenen van uitvoeringsbevelen, ontwapening en krijgsgevangenschap.

De gemeente Wageningen, het Comité Wageningen45, museum De Casteelse Poort en hotel De Wereld beschouwen de ondertekening op 5 of 6 mei van een ‘capitulatie’ of ‘capitulatievoorwaarden’ als het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog in Nederland en concluderen dat Nederland daarom ieder jaar op 5 mei Bevrijdingsdag viert. Men negeert dus bewust om economische redenen of uit onkunde de inwerkingtreding van de capitulatie op de Lüneberger Heide op 5 mei 1945 om 08.00 uur. Op dat tijdstip eindigde immers de Tweede Wereldoorlog in Nederland en was Nederland vrij. Sindsdien viert Nederland daarom op 5 mei de nationale feestdag Bevrijdingsdag.

De website de Tweede Wereldoorlog met eigen ogen, een initiatief van Stichting Cultuur in Wageningen spreekt over Duitse overgave (nee, slechts een legergroep en de troepen in Denemarken; Duitsland kon niet capituleren), capitulatie, officiële capitulatiebesprekingen, capitulatieovereenkomst en ondertekening van de Orders to German Commanders on Surrender (Bevelen aan Duitse bevelhebbers die zich hebben overgegeven) op 6 mei in de aula (was 5 mei om 16.30 uur). Juist is dat Foulkes het Document van Overgave voor alle Duitse strijdkrachten in Nederland, Noordwest-Duitsland en Denemarken - uiteraard geen capitulatievoorwaarden - van 4 mei 1945 op de Lüneburger Heide voorlas evenals de inwerkingtreding ervan op 5 mei 1945 om 08.00 uur. Op dat tijdstip was Nederland vrij. Drie zaken waren nog nodig: bevelen tot verkrijging van gedetailleerde militaire informatie, ontwapening van Duitse troepen in concentratiegebieden en eind mei 1945 de gang naar krijgsgevangenschap. 

Conclusies

Er klopt niets van de Wageningse kennelijk voornamelijk voor economische doeleinden verzonnen en geschreven geschiedvervalsingen. Duidelijk is dat een beschrijving van een historische gebeurtenis niet kan worden overgelaten aan een gemeentearchivaris die met zijn gebrekkige historische kennis maar blijft spreken over ‘de emotionele kanten van het verleden’ wat die ook mogen zijn of College van Burgemeester en Wethouders, met name oud-burgemeester G. van Rumund en wethouders. Historische juistheid hebben zij niet hoog in het vaandel staan of kennen ze helemaal niet. Wageningen had tijdig een vakbekwaam historicus met kennis van zaken moeten inschakelen. Nou zitten ze met de brokken en Nederland met taaie, gebrekkige geschiedvervalsingen. Wageningen is de stad van de leugens en geschiedvervalsingen en zeker geen Stad der Bevrijding, Stad der Vrijheid, centrum van het Bevrijdingsvuur of stad van vrede. De geallieerden wezen immers vredesonderhandelingen gedecideerd af. De Herdenkingszuil Spoor van de Vrijheid hoort dus ook niet thuis in Wageningen. Onderdelen van de beruchte geschiedvervalsing zijn ook de valse vermelding op de muur van hotel De Wereld dat de capitulatie op 5 mei 1945 plaatsvond in de gelagzaal; de zogenaamde capitulatiezaal in hotel De Wereld; de benaming Bevrijdingshotel voor dit gebouw; de replica van deze capitulatiezaal en onjuiste aanduiding van de Orders to German Commanders on Surrender als ‘capitulatiedocument’ in Museum De Casteelse Poort; en de tekst op de aan de buitenmuur van hotel De Wereld in 1953 bevestigde plaquette. Foulkes accepteerde op 5 mei 1945 immers niet de ‘onvoorwaardelijke overgave’ van 25 Armee onder Blaskowitz. Er is dus nog steeds geen einde gekomen aan de geschiedvervalsingen over een 'capitulatie van de Duitse troepen in Nederland in Wageningen'.

De provincie Gelderland subsidieert kritiekloos en zonder voldoende kennis herdenkingen en vieringen van deze geschiedvervalsingen.

Nadere uitleg:

Tot historische herdenkingen behoren ook capitulaties van Duitse gewapende strijdkrachten in 1945, in Nederland vooral die van 4 mei 1945 op de Lüneburger Heide en 7 mei 1945 in Reims.  Op 7 mei 1945 ondertekende Generaloberst Alfred Jodl namens het Opperbevel van de Duitse strijdkrachten (Oberkommando der Wehrmacht, OKW) in Reims de Act of Military Surrender, waarbij alle Duitse gewapende strijdkrachten onvoorwaardelijk capituleerden op alle fronten. Op 8 mei om 23.01 uur trad deze capitulatie in werking. Sindsdien vieren de westerse geallieerden deze dag als Victory in Europe Day (VE-Day).  Er bestaat veel mythevorming en onzin over de capitulaties van Duitse gewapende troepen in 1945. Een ‘capitulatie van Duitsland’ of ‘Duitse capitulatie of overgave’ was bijvoorbeeld onmogelijk. Duitsland of de burgerlijke overheid kon niet capituleren, omdat de geallieerden na de zelfmoord van Adolf Hitler op 30 april 1945 staatshoofd rijkspresident Grosssadmiral Karl Dönitz (1891-1980) en zijn burgerregering in Flensburg niet erkenden. Uitsluitend het OKW kon capituleren of instemmen met de geallieerde eis van een onvoorwaardelijke capitulatie door alle Duitse troepen op alle fronten.

Dönitz wist dat de oorlog voor Duitsland verloren was. Hij kende de door de geallieerden in februari 1945 in Jalta afgesproken verdeling van het naoorlogse Duitsland in Amerikaanse, Britse, Franse en Russische bezettingszones. Tijdens het Ardennenoffensief in december 1944 was een kaart van de in november opgestelde operatie Eclipse over de behandeling van Duitsland na de oorlog met de aangegeven bezettingszones en demarcatielijnen de Duitsers in handen gevallen. Dönitz wilde voorkomen dat Duitse burgers en troepen in handen van het Rode Leger zouden vallen. Die in het oosten mochten terugtrekken naar de westelijke demarcatielijn langs de Elbe; die in het westen in de richting van het Amerikaanse front en de evacuatie van troepen over de Oostzee moest doorgaan. Noorwegen, Denemarken en Nederland wilde hij zo spoedig mogelijk kwijt. (Deel)capitulaties van Duitse troepen aan Britten en Amerikanen moesten zorgen voor rust aan het westfront om eventueel met steun van westerse geallieerden de strijd tegen het Rode Leger voort te zetten. De 6de Britse Luchtlandingsdivisie van de Brits-Canadese Noordelijke Groep van Legers onder Montgomery nam op 2 mei vanuit het bruggenhoofd in Lauenburg overeenkomstig operatie Eclipse de havenstad Wismar aan de Oostzee (Mecklenburg-Vorpommern) en Lübeck in. De Duitse troepen in Denemarken waren tijdig afgesloten voor het naderende Rode Leger. Dönitz gaf diezelfde dag bevel tot onderhandelingen over een (deel)capitulatie met de Britten en verhuizing van zijn hoofdkwartier in Plön bij Kiel naar Flensburg in Sleeswijk-Holstein. Daar ging hij met zijn regering aan boord van het tot drijvend hotel ingerichte luxe passagiersschip Patria. Britse troepen namen op 5 mei Kiel in.

De westerse geallieerden hadden tijdens hun conferentie in Casablanca van 14 tot 24 januari 1943 op voorstel van de Amerikaanse president Franklin Delano Roosevelt besloten uitsluitend een onvoorwaardelijke capitulatie van Duitsland, Italië en Japan te accepteren. Dat betekende voor Duitsland het gelijktijdig neerleggen van de wapens in het westen en het oosten. Anders volgde vernietiging van de strijdkrachten, industriecentra en steden. Het doel van de geallieerden was dan ook niet bevrijding van (West-) Europa zoals velen beweren, maar met de woorden van Eisenhower op 5 juni 1944 ‘niets minder dan de volledige overwinning’ op Duitsland. Onvoorwaardelijke tactische (deel)capitulaties te velde van eenheden kleiner dan een leger waren wel mogelijk zonder overleg tussen het hoofdkwartier van de westelijke geallieerde troepen en het Sovjet-Russische opperbevel. Onvoorwaardelijk wil zeggen niet door voorwaarden beperkt en uiteraard zonder onderhandelingen. 

De tekst van het Document van Overgave (Instrument of Surrender) was in 1944 opgesteld door de politieke Europese Adviescommissie (EAC) bestaande uit vertegenwoordigers van de Verenigde Staten (VS), het Verenigd Koninkrijk (VK) en de Unie van Socialistische Sovjet Republieken (USSR). Zij hadden op 28 juli 1944 ingestemd met de definitieve tekst. De gecombineerde chefs van staven van de westerse geallieerden hadden in augustus 1944 ingestemd met algemene richtlijnen voor (deel)capitulaties. Ook die moesten onvoorwaardelijk zijn en beperkt blijven tot militaire aspecten. Het Document  van Overgave mocht geen beloften bevatten,  kon vervangen worden door een algemeen Document van Overgave dat door de drie grote mogendheden zou worden opgelegd aan Duitsland, moest datum en tijdstip van de inwerkingtreding bevatten en duidelijk aangeven dat ‘verdere bevelen’ (Orders to German Commanders on Surrender) ter implementatie van de capitulatie zouden volgen. Die 'Bevelen aan Duitse bevelhebbers die gecapituleerd hebben' moesten uiteraard ter ondertekening worden voorgelegd aan bevelhebbers die zich hadden overgegeven. Die moesten informatie verstrekken over onder meer commandostructuur; de plaats, sterkte en voorraden van de Duitse troepen die in hun verblijfplaats moesten blijven; voertuigen, artillerie, verbindingen, wapens, dieren, mijnen (bijvoorbeeld in dijken), mijnenvelden, (geplaatste) explosieven, militaire installaties, opslagplaatsen van wapens, munitie, brandstof en voedsel, concentratiegebieden voor ontwapening en de gang naar krijgsgevangenschap. Een in Wageningen door slechts heel weinigen begrepen, maar desondanks glashelder voorbeeld van deze uitvoerings- of implementatiebevelen is het in die plaats op 5 mei 1945 door de gecapituleerde Duitse bevelhebber generaal Blaskowitz in Nederland ondertekende document Orders to German Commanders on Surrender. De door de Canadese luitenant-generaal Foulkes opgestelde zeventien bevelen dienden ter implementatie van de artikelen 3 en 4 van het Document van Overgave van vrijdag 4 mei 1945 op de Lüneburger Heide.

(Deel)capitulaties van Duitse gewapende troepen

Het uiteenvallen van de Duitse gewapende strijdkrachten begon op 29 april 1945 met de onvoorwaardelijke capitulatie in het koninklijk paleis in Caserta van 1 miljoen Duitse troepen in Italië en Zuid-Oostenrijk. Geallieerde troepen hadden Bologna ingenomen en waren de Po overgestoken. De Duitse en Italiaanse fascistische troepen zouden op 2 mei om 12.00 uur alle vijandelijkheden staken. Ondertekenaars van het Instrument of Local Surrender waren luitenant-kolonel Victor van Schweintz, chefstaf van Oberbefehlshaber Südwest en opperbevelhebber van Legergroep C Generaloberst Heinrich-Gottfried O. R. von Vietinghoff-Scheel (1887-1952) en Eugen Wenner, SS-Sturmbannführer en Major in de Waffen-SS voor SS-Obergruppenführer en General der Waffen-SS Karl Friedrich O. Wolff (1900-1984), Polizeiführer in Italië.

Op 2 mei nam het Rode Leger Berlijn in. General der Artillerie Helmuth O. L. Weidling (1891-17 november 1955 in Russische krijgsgevangenschap) had zijn troepen bevel gegeven de wapens neer te leggen. Hij gaf de stad over om levens te sparen.

Na de onverwachte Britse opmars naar de Oostzee op 2 mei arriveerde op donderdag 3 mei 1945 om 11.30 uur via Hamburg een Duitse militaire delegatie bij het tactische hoofdkwartier te velde van de Britse veldmaarschalk Bernard Montgomery (1887-1976). Dat hoofdkwartier bestaande uit een drietal caravans en een tent stond op de Timeloberg aan de rand van Wendisch-Evern op de Lüneburger Heide (later: Victory Hill). Dönitz hoopte dat Montgomery’s handen politiek minder gebonden waren dan die van de geallieerde opperbevelhebber Dwight D. Eisenhower. De delegatie was gezonden door Generalfeldmarschall Wilhelm Keitel (1882 Neurenberg - 16 oktober 1946 opgehangen), chef van het OKW, op initiatief van president Dönitz. Delegatieleiders waren Generaladmiral Hans-Georg von Friedeburg (1895 - 23 mei 1945 zelfmoord), opvolger van Dönitz als opperbevelhebber van de Kriegsmarine, en generaal Eberhard Kinzel (1897-24 juni 1945 zelfmoord), chef-staf van legergroep Oberbefehlshaber Nordwest onder bevel van de vurige Hitler loyalist Generalfeldmarschall Ernst B. W. Busch (1885-17 juli 1945 in Britse krijgsgevangenschap). Busch had tot taak de opmars van de troepen van Montgomery te stoppen en een groot deel van de kustlijn langs de Noordzee te verdedigen. In Nederland lag als onderdeel van deze legergroep 25. Armee (Festung Holland) onder Generaloberst Johannes Blaskowitz (1883-1948). In Noordwest-Duitsland lagen restanten van 1. Fallschirm Armee onder General der Infanterie Erich Straube. De teruggedrongen Heeresgruppe Blumentritt onder General der Infanterie Günther Blumentritt (1882-1967) omvatte troepen tussen de Weser bij Hameln en de Noord- en Oostzeekust. Busch, Straube, Blumentritt en ook Generaloberst Georg Lindemann (1884-1963), opperbevelhebber van de Duitse troepen in Denemarken, wilden wel capituleren. Delegatieleden waren Konteradmiral (vice-admiraal) Gerhard Wagner (1898-1987), lid van de persoonlijke staf van Dönitz;  Fritz P. Th. W. H. Poleck (1905-1989), Oberst bij het OKW (Wehrmacht) en majoor Hans Jochen Friedel (1913-mei 1945), stafofficier van Kinzel. Een tolk waren ze vergeten. Von Friedeburg en Kinzel boden Montgomery de capitulatie aan van drie voor het Rode Leger tussen Berlijn en Rostock terugtrekkende Duitse legers ten westen van de Elbe: 3. Panzer, 9. en 12. Armee. Ze vroegen ook hulp voor de bevolking van Mecklenburg die in Russische handen dreigde te vallen. Montgomery kon niet anders dan dit aanbod weigeren en de onvoorwaardelijke (deel)capitulatie eisen van de Duitse troepen in Noordwest-Europa (Nederland, Noordwest-Duitsland, Sleeswijk-Holstein, Helgoland en Denemarken) die op de westelijke en noordelijke flanken van zijn Brits-Canadese Noordelijke Groep van Legers stonden. Deze ‘tactische capitulatie te velde’ kwam overeen met de afspraken gemaakt met de USSR. Von Friedeburg en Friedel hielden vervolgens in Flensburg ruggenspraak met Dönitz en generaals van het OKW: chef Keitel en chef-staf Generaloberst Alfred Jodl (1890 Neurenberg -  16 oktober 1946 geëxecuteerd). Ze keerden op 4 mei om 18.00 uur terug bij Montgomery met de vereiste volmacht van Keitel en Dönitz. Het OKW stemde in met de onvoorwaardelijke capitulatie van de legergroepen Befehlshaber Nordwest en Blumentritt en de Duitse troepen in Denemarken. Het OKW stemde ook in met de onvoorwaardelijke overgave van alle Duitse strijdkrachten in Nederland, Noordwest-Duitsland, Sleeswijk-Holstein, Helgoland en Denemarken. De Duitse strijdkrachten in die gebieden zouden alle vijandelijkheden ter land, ter zee en in de lucht staken op zaterdag 5 mei 1945 om 08.00 uur. Het OKW diende ‘onmiddellijk, zonder tegenspraak’ alle geallieerde ‘verdere bevelen’ uit te voeren. Het niet opvolgen van deze bevelen zou beschouwd worden als verstoring van het Document van Overgave en door de geallieerden afgehandeld worden ‘overeenkomstig de geaccepteerde gebruiken en krijgswetten.’ De delegatieleden tekenden om 18.30 uur op gezag van het OKW de onvoorwaardelijke overgave aan Montgomery. De ondertekenaars van het Document van Overgave (Instrument of Surrender) waren Von Friedeburg, Kinzel, Wagner, Poleck en Friedel. Montgomery tekende als laatste namens Eisenhower. Het Document van Overgave trad op 5 mei 1945 om 08.00 uur in werking, ook in Nederland. Op die dag en dat tijdstip staakten de Duitse troepen in de betrokken landen en gebieden alle vijandelijkheden en zwegen de wapens. De Tweede Wereldoorlog was ten einde in Nederland en Denemarken. Nederland was vrij. Geen enkele plaats kan dus stad of dorp van de bevrijding of de vrijheid zijn, ook Wageningen niet. Deze capitulatie, bevrijding en herwonnen vrijheid vormen de historische context van de nationale viering van de Nationale Feestdag 5 mei (Bevrijdingsdag).

Implementatie

Montgomery’s troepen voerden uiteraard zelf de implementatie van de capitulatie (Instrument of Surrender) bij Lüneburg uit. Montgomery delegeerde het opstellen van de ‘verdere bevelen’, uitvoeringsbevelen of bevelen ter implementatie van het Document van Overgave aan zijn legerbevelhebbers. De Canadese generaal Henry Duncan G. Crerar (1888-1965) legde die taak bij zijn korpsbevelhebbers de luitenant-generaals Charles Foulkes (1903-1969) in Nederland en Guy Simonds (1903-1974) bij Oldenburg. Zij moesten de door het Instrument of Surrender vereiste ‘verdere bevelen’ (Orders to German Commanders on Surrender) opstellen en laten ondertekenen en uitvoeren. Simonds legde die in Bad-Zwischenahn voor aan generaal Erich Straube (1887-1971). De ‘gecapituleerde Duitse troepen’ – geen krijgsgevangenen -  in Nederland moesten onder gezag van het 1st Canadian Corps naar concentratiegebieden voor ontwapening en vervolgens terugkeren naar Duitsland voor krijgsgevangenschap. Foulkes ontbood Generaloberst Johannes Blaskowitz (10 juli 1883-5 februari 1948 zelfmoord) op 5 mei om 11.00 uur in de gelagkamer van het zwaar beschadigde hotel ‘De Wereld’ in Wageningen. Dat stond bij de toegang tot het geneutraliseerde gebied voor voedseltransporten en de bevolking was geëvacueerd. Blaskowitz veronderstelde ’s nachts dat de capitulatie bij Lüneburg voor Nederland beperkt zou blijven tot gebied bij Delfzijl. Hij vreesde uitlevering aan het Rode leger. In Beusichem had hij in villa Engelenburg gesproken met Generalmajor Alfred Philippi van de 361. Volksgrenadier Division. Ze zouden dreigen met onderwaterzettingen als de Duitse troepen op transport moesten naar de USSR. Villa Engelenburg was de woning van de lokale verzetsleider Antonie Beijnen. Die luisterde door een kast het gesprek af en gaf de inhoud door aan Foulkes. Blaskowitz moest echter wel gehoorzamen als ondergeschikte van Busch en op bevel van Generalfeldmarschall Keitel die hem op 5 mei 1945 om 05.00 uur een uitvoerig telexbericht stuurde. Wapen-, brandstof- en bevoorradingsdepots en militaire installaties mochten pas worden overgedragen wanneer de vijand daarom vroeg. Hij was ‘persoonlijk verantwoordelijk’ voor de ‘snelle en zorgvuldige’ uitvoering van Keitels verordening. De neergelegde wapens moesten op bevel van de geallieerden ordelijk worden ingezameld. In de vroege morgen van 5 mei 1945 bleken ook Duitse verbindingen gebreken te vertonen, in dit geval die met Blaskowitz. Het 1st Canadian Corps wist om 05.00 uur dat het OKW in Flensburg Blaskowitz had geïnformeerd over de onvoorwaardelijke capitulatie bij Lüneburg. Het had Blaskowitz bevolen op 5 mei om 08.00 uur alle vijandelijkheden te staken tegenover de legergroep van Montgomery. De Duitse troepen moesten bij hun wapens en op hun plaatsen blijven. Om 05.35 uur ontving hij een Blitz-telegram over de capitulatie bij Lüneburg. De opperbevelhebber van de Vesting Nederland en zijn troepen moesten die zaterdag om 08.00 uur alle vijandelijkheden staken. Hij begreep dat president Dönitz en het OKW hadden ingestemd met de capitulatie van ook de Duitse troepen in Nederland. Hij had zich dus al overgegeven en moest wel gehoorzamen en 'onmiddellijk' en 'zonder tegenspraak' meewerken aan de uitvoering van de artikelen 3 en 4 van het Document van Overgave. ’s Morgens ontving hij dan ook de eis van Foulkes dat hij als opperbevelhebber van 25. Armee en de Vesting Holland (bedoeld is Nederland) die zich op 4 mei had overgegeven  om 11.00 uur in Wageningen moest verschijnen. Viersterrengeneraal Blaskowitz voelde er niets voor naar een driesterrengeneraal te gaan. Hij stuurde aanvankelijk zijn stafchef Generalleutnant Paul Reichelt en tolk majoor Olderhausen naar Wageningen. Foulkes opende de bijeenkomst met het voorlezen van het standaard capitulatiedocument van SHAEF, het hoofdkwartier van generaal Eisenhower. Reichelt antwoordde met de informatie die hij van het OKW had gekregen. Dat was het Document van Overgave (Instrument of Surrender) van de capitulatie op 4 mei op de Lüneburger Heide. Foulkes nam vervolgens dat Instrument of Surrender artikel voor artikel door, waarbij Reichelt knikte of ‘begrepen’ zei. Reichelt moest de implementatie van het Document van Overgave, de Orders to German Commanders on Surrender, meenemen naar Blaskowitz. Die moest om 16.00 uur naar hotel De Wereld in Wageningen komen om die bevelen te ondertekenen. Blaskowitz arriveerde precies op tijd bij hotel ‘De Wereld’. In de gelagzaal waren lange tafels neergezet met aan weerszijden stoelen voor beide delegaties. Langs de wanden stonden stoelen voor persfotografen, oorlogscorrespondenten, cameramensen en officiële toeschouwers. Op de vragen van Foulkes of Blaskowitz het Instrument of Surrender van de Lüneburger Heide erkende en akkoord ging met voorlezing van de bevelen door Foulkes antwoordde deze ‘Jawohl’. Blaskowitz durfde en kon uiteraard niet ingaan tegen een besluit van het OKW en zijn legergroepsbevelhebber.  Die bevelen eisten gedetailleerde informatie over tal van militaire zaken. Blaskowitz ondertekende zoals vereist ‘onmiddellijk en zonder commentaar’ binnen een half uur de ‘verdere bevelen’ in hotel ‘De Wereld’ om 16.30 uur in aanwezigheid van de niet uitgenodigde en onbetrouwbare prins Bernhard die daar geen andere functie had dan daar te zijn tot meerdere eer en glorie van zichzelf. De prins meende abusievelijk dat de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten (NBS) Duitse troepen mochten ontwapenen. Een merkwaardige veronderstelling van iemand die kennelijk niet begreep wat er 5 mei in Wageningen gebeurde. Ontwapening van Duitse troepen was terecht voorbehouden aan Montgomery’s Brits-Canadese Noordelijke Groep van Legers. De NBS hadden immers niets te maken met de afwikkeling van de door Montgomery geaccepteerde onvoorwaardelijke capitulatie. Montgomery gaf via Foulkes de prins in Beekbergen dan ook strikte orders. De NBS mochten in het openbaar geen wapens dragen. Uitsluitend geallieerde troepen mochten Duitse wapens in ontvangst nemen. Op bevel van Foulkes mochten de NBS op 7 mei in het openbaar wel als Ordedienst optreden. Ze mochten zich echter niet gewapend op straat vertonen in Amsterdam, ’s-Gravenhage en Rotterdam. Ze hadden immers geen militaire taak. De gecapituleerde Duitse troepen mochten zelfs tot de ontwapening hun wapens behouden uit vrees voor de NBS waarover prins Bernhard geen enkel gezag had. Foulkes stelde Blaskowitz persoonlijk verantwoordelijk voor de uitvoering van de bevelen. Die kreeg desgevraagd vierentwintig uur uitstel voor het verstrekken van de verlangde vaak zeer gedetailleerde informatie. De tweede bijeenkomst over de door hem verstrekte vereiste militair-technische informatie met kaarten en documenten was op zondag 6 mei 1945 om 16.00 uur in de aula van de landbouwhogeschool in Wageningen. Onderweg verstrekte Blaskowitz volgens afspraak om 15.00 uur de vereiste informatie aan generaal-majoor Stuart B. Rawlins, commandant van de Britse 49th (West Riding) Infantry Division (Polar Bears) in boerderij Noda aan de Nude in de neutrale zone tussen Rhenen en Wageningen. Rawlins moest immers de eveneens met een dag uitgestelde Brits-Canadese opmars naar het westen van Nederland voorbereiden. Door de 24 uur uitstel trokken Britse en Canadese troepen niet op 6 mei, maar op 7 mei 1945 over Rhenen respectievelijk Amersfoort naar het westen van Nederland om daar in bepaalde concentratiegebieden de Duitse troepen te ontwapenen en gereed te maken voor de aftocht in de laatste week van mei naar Duitsland, maar dan in krijgsgevangenschap. De op 4 mei 1945 ‘gecapituleerde Duitse troepen’ waren na 5 mei in Nederland geen krijgsgevangenen. Canadezen beschouwden hen als ‘ontwapende Duitse troepen’ die in Nederland voor zichzelf moesten zorgen. De Britten zouden op 7 mei het gezag over het gebied tussen het IJsselmeer en de Lek van Duitse troepen overnemen; de Canadezen over Noord- en Zuid-Holland. Zij zouden vervolgens de Duitse troepen ontwapenen. De Britten trokken naar Amersfoort, Baarn, Breukelen, Doorn, Hilversum en Amsterdam. Niet Canadezen maar Britse verkenners reden 7 mei naar Amsterdam. Op de Dam hadden intussen gewapende leden van de NBS een schietpartij uitgelokt met Duitse troepen. Prins Bernhard had, zoals verwacht, de NBS niet in de hand. Op 8 mei 1945 brachten eenheden van het Canadese 1st Corps (Transport) The Seafort Highlanders of Canada (van de 2nd Infantry Brigade van de 1st Canadian Infantry Division) naar Amsterdam om de Duitse troepen daar te ontwapenen.

Dr. Jan Brouwer, recensie: Anker, Carleen van den, Jelle de Gruyter, Wim Huijser en Rob Rijntalder, Vrijheid geef je door. 75 jaar herdenken en vieren in Wageningen, Oosterbeek 2020. 210 p.