dr. Jan Brouwer: recensie Lex Halsema (De Gelderlander, 9 januari 2023). Poolse veteraan Marian Ziolowski (101) overleden

Mythen zijn ook de verkeersbrug als hoofddoel van de Britten ten noorden van de Neder-Rijn en een ‘brug te ver’. Die brug zag de auteur abusievelijk als de toegang naar Duitsland. Onder meer uit de ondertitel blijkt het gebruik van de mythe dat verovering van Arnhem ook een doel van operatie Market Garden was. Een mythe is ook de 1ste Parachutistenbrigade langs verschillende routes naar de Rijnbrug te laten trekken (61). Die taak had alleen het 2de bataljon. Andere mythen zijn de vondst van de plannen van Market in een bij Vught neergestort zweefvliegtuig (94); Montgomery kreeg onvoldoende steun en voorraden van Eisenhower (136); de verdedigingszone bij Hartenstein was een ‘nauw bruggenhoofd’.

De auteur wist dat het einddoel van de 1ste Britse Luchtlandingsdivisie de vorming van een bruggenhoofd tussen de Westerbouwing en de spoorbrug bij Westervoort was (kaart naast p. 60, 171). Hij wist ook dat het Drielse veer op 20 september na het kappen van de kabel was weggedreven. Toch vermeldt hij dat Duitsers het Drielse veer 21 september in handen hadden. Hij bedoelt wellicht de locatie van het veer. Powell bevestigt dat lichtbewapende luchtlandingstroepen zonder ondersteuningswapens (artillerie, vliegtuigen en pantservoertuigen) ongeschikt zijn voor een aanval of zware gevechten (92, 121). Hoewel hij wel over een slag ten noorden van de Neder-Rijn schrijft, toont hij aan dat het leveren van een slag door de Britten onmogelijk was. Maandag 18 september waren er drie op zichzelf staande gevechten: verdediging van posities in gebouwen aan weerszijden van de noordelijke toegangsweg naar de verkeersbrug; bij het Sint Elisabeths Gasthuis; en ten noorden van Oosterbeek. De volgende dag was de operatie mislukt. 

Andere onjuistheden zijn het door de vertaler gebruiken van Holland en Engeland voor Nederland en het Verenigd Koninkrijk; het 5de bataljon Duke of Cornwall’s Light Infantry de route van verkenners van het Household Regiment laten volgen (186); Elst laten aanvallen uit het oosten (198); kritiekloos Essame volgen in zijn beoordeling van Sosabowski (199); twee Amerikaanse luchtlandingsdivisies plaatsen in het rivierengebied (218, 221); Warrack zien als initiatiefnemer tot een wapenstilstand voor gewondenvervoer (206). 

Het boek bevat een lijst van geraadpleegde bronnen en literatuur en een register.

De 'verloren slag' of operatie Market Garden is ondanks het grote aantal onjuistheden toch een van de betere Britse werken over deze operatie.

dr. Jan Brouwer: recensie George F. Cholewczinsky, De Polen van Driel. De 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade van generaal-majoor Stanislaw Sosabowski tijdens de slag om Arnhem-1944, Naarden 1990, 152 p.

Oorspr. titel: Poles Apart, 1989. Vert. Geert H. Maassen jr.

De auteur, een Pools-Amerikaanse bibliothecaris, geeft een helder beeld van de belevenissen van de 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutisten Brigade en haar bevelhebber Stanislaw Sosabowski. Aandacht is besteed aan de voor- en naoorlogse geschiedenis van Polen; de kinder- en jeugdjaren en vaderlandslievendheid van Sosabowski; zijn strijd aan het front in de Eerste Wereldoorlog; zijn militaire carrière;  in 1939 als kolonel van het 21ste Regiment Infanterie (Kinderen van Warschau) betrokken bij de verdediging van Warschau; ontsnapt uit krijgsgevangenschap; in opdracht van de Poolse ondergrondse naar Hongarije, Roemenie en Parijs; in 1940 uitgeweken naar het Verenigd Koninkrijk; in Leven in Schotland commandant van een Poolse parachutisteneenheid die in 1941 van de Poolse premier in ballingschap Sikorski de naam 1ste Poolse Parachutistenbrigade krijgt;  de pogingen van de Brit Browning deze brigade in te voegen bij de Britse luchtlandingstroepen; Sosabowski houdt vast aan de onafhankelijkheid van de brigade onder Pools bevel; in 1944 komt de brigade onder generaal-majoor Sosdabowski toch onder Brits bevel. 

De auteur steunt bij zijn beschrijving van de Polen in Driel sterk op publicaties van Marek Swiecicki en Sosabowski. De Polen liggen van 21 tot 26 september 1944 in Driel onder zware artillerie-, mortier- en Nebelwerferbeschietingen. In Driel arriveren 22 september Britse verkenners en het 5de bataljon Duke of Cornwall's Light Infantry. Twee nachten proberen Polen over te steken naar het Britse divisiegebied rond Hartenstein. De auteur beschrijft ook de moeilijke situatie van overgestoken Polen in de Britse perimeter en de verlate aankomst van het 1ste bataljon. Tijdens de conferentie van Valburg op 24 september pleit Sosabowski voor een andere oversteekplaats dan bij het Drielse veer. Hij adviseert de oversteek van een divisie ten westen van Heveadorp. De auteur kiest de zijde van Sosabowski. Voor een massale oversteek waren echter geen troepen beschikbaar. Generaal Horrocks is woedend, maar is niet bevoegd tot een commandowisseling bij de Poolse parachutistenbrigade. 

Terecht is ook aandacht besteed aan de naoorlogse periode in Polen. Stalin bezette Oost-Polen en zette in het naar het westen opgeschoven Polen een marionettenregering in het zadel. De Poolse regering in ballingschap in Londen kwam steeds meer buiten spel te staan. Onder zware Britse politieke druk moest die regering in oktober 1944 opperbevelhebber Sosnkowski ontslaan en bijna drie maanden later Sosabowski ontheffen van zijn commando over de parachutistenbrigade. De auteur beschouwt dit politieke conflict abusievelijk als een ‘persoonlijk conflict’ (123). 

Gebruikte mythen zijn 'slag om Arnhem'; operatie Market Garden van 17 tot 26 september 1944;  de Rijnbrug bij Arnhem als enige doel van de 1ste Britse Luchtlandingsdivisie (5); Arnhem, Rijnbrug bij Arnhem, Ruhrgebied, Berlijn en snel einde van de oorlog als doelen van operatie Market Garden (40-41); en de Britse 1ste Parachutistenbrigade moest naar de bruggen. 

Andere onjuistheden zijn het gebruik van Engelsen voor Britten en Holland voor Nederland.

De titel is onjuist. De 1ste Poolse Parachutistenbrigade landde op 21 september 1944 bij Driel. De strijd bij en in Arnhem was 19 september al afgelopen met uitzondering van de verdedigers aan weerszijden van de noordelijke toegangsweg naar de verkeersbrug. De Polen streden niet in en bij Arnhem, maar uitsluitend in de sector Driel-Oosterbeek. 

Uitstekend, goed leesbaar en fraai verzorgd boek. Het bevat een verantwoording, bronnen en literatuur, verantwoording van zwart-wit foto’s en kaarten, register, gebruikte termen en een uitgebreide inhoudsopgave.

dr. Jan Brouwer: recensie George Taylor, Infantry Colonel, Worcester 1990, 203 p.

Foreword: David Wilcocks (inlichtingenofficier). Bataljonscommandant George Taylor beschrijft de geschiedenis van het 5th Battalion The Duke of Cornwall’s Light Infantry (5 DCLI) tijdens de Tweede Wereldoorlog. De hoofdstukken 6 en 7 (p. 95-137) gaan over operatie Market Garden. Taylor weet dat het strategische doel van de operatie de vorming van een bruggenhoofd over de Neder-Rijn is (96). Dit moest de Duitse troepen in het westen van Nederland en hun lanceerbases voor V2-raketten afsnijden. Luchtlandingstroepen moesten zorgen voor een loper voor de grondtroepen van het Britse Tweede Leger tot de Waal en door Arnhem. Apeldoorn was het doel van 5 DCLI dat in de nacht naar 21 september vertrok uit de omgeving van Hechtel. Het bataljon behoorde tot de 241de infanteriebrigade van de 43ste infanteriedivisie.  Na de inname van Oosterhout door het 7de bataljon Somerset Light Infantry rukte 5 DCLI op 22 september op topsnelheid over Valburg op naar Driel. Het nam twee DUKW’s met voorraden en munitie voor de 1ste Britse Luchtlandingsdivisie in Oosterbeek mee. De voorhoede van het bataljon bereikte Driel binnen een half uur. De achterhoede raakte slaags met Duitse tanks bij Elst waarvoor de Britten een hinderlaag legden. Het bataljon slaagde er niet in de Britten aan de overzijde van de rivier te bevoorraden. De DUKW’s gleden van de weg in een sloot. Van 24 tot 27 september 1944 moest het bataljon de westzijde van de spoorlijn Arnhem-Elst bewaken. Daarna was het in Oosterhout reserve, aanvankelijk voor de 50ste infanteriedivisie en van 3 tot 7 oktober voor de 101st U.S. Airborne Division. Het steunde het 1ste bataljon van het 506de parachutistenregiment in de strijd in Opheusden van 5 tot 15 oktober 1944. 

Dit boek dient tot meer eer en glorie van de auteur en zijn bataljon. Ook Taylor gebruikt Holland voor Nederland.

dr. Jan Brouwer: recensie Stephen Badsey, Arnhem 1944. Operation ‘Market Garden’, Oxford 2004 (1ste druk 1993)

Badsey noemt zich ‘militair historicus’. Hij geeft een beknopt en overwegend feitelijk en oppervlakkig relaas over operatie Market Garden. De nadruk ligt meer op de illustraties (foto’s, kaarten, lijsten en tekeningen) dan op de tekst en de bijschriften bij illustraties. De auteur is geen criticus van veldmaarschalk Montgomery. Zijn boek is voornamelijk gebaseerd op Urquhart, Hibbert, Ryan, Kershaw (It never snows in September, 1990) en Powell. Het bevat veel mythen en andere onjuistheden. 

De doelen van operatie Market Garden zijn onvolledig en gedeeltelijk onjuist weergegeven. Juist waren Nunspeet aan het IJsselmeer en vestiging van bruggenhoofden over de IJssel. Geen doelen waren bevrijding van Nederland, verovering van Arnhem, de Rijnbrug en het Ruhrgebied. De Rijnbrug was dan ook geen ‘brug te ver’ (25). Verovering van de verkeersbrug ten zuiden van Arnhem was immers het voornaamste doel van de 1ste Britse Luchtlandingsdivisie die het 2de bataljon ermee belastte. De auteur laat abusievelijk de 1ste Parachutistenbrigade over drie verschillende routes oprukken naar de verkeersbrug.

Het strategische doel van operatie Market Garden was de vorming van een bruggenhoofd op de Veluwe met diepe uitlopers over de IJssel als opstelplaats voor het XXX Corps. Dat was dus geen doel van de 1ste Britse Luchtlandingsdivisie (27, 29). Het einddoel van die divisie was de vorming van een bruggenhoofd aan weerszijden van de Neder-Rijn tussen de Westerbouwing en de spoorbrug bij Westervoort als opstelplaats voor de beide flankkorpsen.  

Badsey levert helaas een grote bijdrage aan de mythevorming rond de strijd bij en in Arnhem en Oosterbeek. De Battle of Arnhem (de strijd bij Arnhem), vertaald als ‘slag om Arnhem’, ziet hij als een synoniem van operatie Market Garden. Hij  beweert zelfs dat Amerikanen ‘slag om Nijmegen’ een synoniem noemen van operatie Market Garden (6, 89). Andere door hem gebruikte mythen zijn de duur van operatie Market Garden van 16 tot 26 september 1944;  het door Eisenhower niet nakomen van zijn belofte over steun en voorraden aan Montgomery (16); en de vondst door Duitsers bij Vught in een neergestort zweefvliegtuig van het complete plan voor Market Garden (41). De auteur weet niet dat luchtlandingsoperatie Market ten noorden van de Neder-Rijn op 19 september al was mislukt en Garden twee dagen later ten zuiden van Elst.  

Andere onjuistheden zijn het gebruik van Holland en Engeland voor respectievelijk Nederland en het Verenigd Koninkrijk; de landingsterreinen plaatsen ten westen van Arnhem en niet ten westen en ten noorden van Wolfheze; de evacuatie van Arnhem laten gelasten op 20 in plaats van 23 september (60); niet dertien maar tien boten laten terugkeren na de eerste golf van de Waaloversteek (60); Bruhns en Worrowski voor kapitein Hans Bruhn en Wossowski (67); Kampfgruppe Knaust stak niet om 12.00 uur maar om 16.15 uur de Rijnbrug over; de aanval van de Irish Guards de Betuwe in startte niet om 12.00 maar om 13.30 uur; volledig onbegrip van de op 22 september 1944 in Versailles goedgekeurde Brits-Amerikaanse bruggenhoofdoperatie Gatwick gericht op de vorming van bruggenhoofden over de Rijn bij Wesel en Keulen (72, 74, 86); SS-Obersturmbannführer Harzer aanduiden als Obersturmbahnführer (23, 71); de 214de brigade moest 23 september niet naar Driel maar Elst veroveren (73) en de 129ste brigade moest niet Elst veroveren maar de Irish Guards ontzetten; het 1ste bataljon van de Poolse parachutistenbrigade landde 23 september niet bij Keent maar bij Overasselt (76); Britten en Duitsers vochten 24 september niet in Arnhem (76) maar in Oosterbeek; de foto’s op p. 76 en 80 zijn niet 23 september genomen in Driel maar op 24 september in Valburg; Kampfgruppe Knaust kreeg 24 september niet ’s morgens maar ‘s middags een compagnie met vijftien en niet dertig Tiger tanks (79, 81); Bemmel werd niet 24 maar 25 september veroverd (79); op de foto op p. 82 van 26 september staat niet Harmel ver buiten zijn gezagsgebied; de Canadese geniesoldaten hadden geen eenentwintig maar tweeëntwintig boten met buitenboordmotor (83); de foto op p. 84 is niet in Uden genomen maar in Oosterhout achter de Oosterhoutsedijk; Hell’s Highway liep niet tot Driel (85) maar tussen Son en Uden; onbekendheid met het geallieerde Over-Betuwse bruggenhoofd; de 363 Volksgrenadier Division leverde 5 oktober niet de laatste aanval, maar een vijf dagen vertraagde flankdekkingsaanval voor de hoofdaanval op Elst (88).

Badsey begrijpt niets van het ontslag van generaal-majoor Sosabowski (89); de opmerking van Montgomery dat Market Garden voor 90% was geslaagd (89); de (niet bestaande) relatie tussen ‘slag om Arnhem’ en het Ardennenoffensief (90) en de onvoorwaardelijke capitulatie van Duitsland 8 mei in Berlijn. De geallieerden erkenden president Dönitz en zijn regering niet. Duitsland kon dus niet capituleren. Uitsluitend een militaire onvoorwaardelijke capitulatie was mogelijk. Die vond 7 mei 1945 in Reims plaats tegenover de geallieerden. De volgende dag was de ratificatie van de capitulatie in Reims in Berlijn voor het Rode Leger en de strijdkrachten van de westerse geallieerden als tegemoetkoming aan een wantrouwende Stalin en ter voorkoming van een door Britten gevreesde nieuwe dolkstootlegende. In Reims had namelijk uitsluitend Generaloberst Alfred Jodl getekend en niet de chef van het Oberkommando der Wehrmacht en de opperbevelhebbers van de Duitse land-, zee en luchtstrijdkrachten. 

Het boek bevat een beknopt chronologisch overzicht en een index.

Uiteraard niet aanbevolen.

dr. Jan Brouwer: recensie Bert Kerkhoffs, Arnhem 1944. Slag van de TEGENslag, Wezep (1994), 134 p.

Kerkhoffs was een Arnhemse journalist van De Gelderlander. Zijn goed geschreven verhaal is voornamelijk  gebaseerd op literatuur en eigen ervaringen. De centrale vraag is waarom de geallieerden in september 1944 niet zijn doorgestoten. Veel zaken gingen bij hen fout. Als oorzaken noemt de auteur onder meer onenigheid bij leiders, onder wie Hackett en Hicks; ijdelheid van Montgomery; spanningen tussen geallieerden, landingen te ver ‘van de brug’ en uitgevoerd in drie dagen; troepen trokken te gezapig op naar Arnhem; geallieerden maakten geen gebruik van telefoonverbindingen en weigerden samenwerking met het Nederlands verzet; en de snelle Duitse reactie. 

Van operatie Market Garden en de strijd bij en in Arnhem en Oosterbeek heeft de auteur weinig begrepen. Hij heeft wel de klok horen luiden, maar weet niet waar de klepel hangt. Hij steunt  te veel op ‘Een brug te ver’ van Cornelius Ryan (1974), de film A Bridge Too Far (1977) en uitlatingen van prins Bernhard. Het boek bevat geen nieuwe inzichten en is dan ook beslist geen aanrader. 

Enkele van de vele onjuistheden zijn het gebruik van Engelsen en Engeland in plaats van Britten en het Verenigd Koninkrijk; het geallieerde bevrijdingsleger; (veld)slag om Arnhem; slag om Arnhem van 17 tot 26 september 1944; de Rijnbrug als einddoel van de 1ste Britse Luchtlandingsdivisie en van operatie Market Garden; de Rijnbrug en Arnhem als een brug te ver; verovering en bezet houden van de brug - in plaats van de noordelijke brugoprit - door Britten onder Frost; evacuatie door de strijd in Arnhem; de landingen van Hacket en Mc. Anelly op de Renkumse in plaats van de Ginkelse Heide; de vondst van het operatieplan van Market Garden in een neergestort vliegtuig bij Vught; het vertrek van de Britten uit het gebied rond Hartenstein op 28 september; de Eilandweg voor de Griftdijk ten zuiden van Elst; het op 21 september in Duitse handen vallen van het Drielse veer; het vastlopen van de Irish Guards ten zuiden van Elst niet beschouwen als het einde van operatie Market Garden; Montgomery wist niet dat Eisenhower op 1 september 1944 het bevel over de grondstrijdkrachten zou overnemen; de door Montgomery gewenste aanvalsrichting aanzien voor de doelen van operatie Market Garden; de haven van Antwerpen was 10 september 1944 beschikbaar maar nog niet mijnenvrij; generaal Urquhart was 17 september 1944 op Hartenstein; generaal Lathbury hield zich evenals Urquhart 36 uur schuil  in het huis aan de Zwarteweg 14; Hartenstein was een bruggenhoofd; bij de evacuatie van de Britten in de nacht naar 26 september waren geen boten beschikbaar; veldmaarschalk Model verbleef in hotel Hartenstein. 

Het boek bevat geraadpleegde literatuur en veel zwart-wit fotomateriaal over Arnhem in de jaren dertig en veertig.

dr. Jan Brouwer: recensie Martin Middlebrook, Arnhem. Ooggetuigenverslagen van de Slag om Arnhem, 17-26 september 1944, Baarn 2004 (1ste uitg. 1994).

Oorspronkelijke titel: Arnhem 1944, The Airborne Battle, 17-26 September. Penguin Books. Vert. Jan Bruin.

R.P.G.A. Voskuil (Vereniging Vrienden Airborne Museum, Oosterbeek) gebruikt in zijn voorwoord de mythen ‘slag om Arnhem van 17 tot 26 september 1944’; en bevrijding van Nederland als doel van operatie Market Garden. Deze operatie was echter geen bevrijdings-, maar een bruggenhoofdoperatie.

‘Arnhem’ bevat een korte schets van de strategische achtergrond en het tactische verloop van de strijd ten noorden van de Neder-Rijn. De nadruk is gelegd op persoonlijke verhalen van soldaten die in de historische context zijn geplaatst en gedetailleerd beschreven acties. Onjuist is het gebruik van ‘Slag om Arnhem’ voor de plaatsen (geen gemeenten) Arnhem, Oosterbeek, Wolfheze, Renkum en Driel. Onjuist is ook het gebruik van ‘slag’ als bekend is dat lichtbewapende luchtlandingstroepen geen slag kunnen leveren met een zwaarbewapende tegenstander met pantservoertuigen, zware wapens en munitie (177, 192). Onjuist is voorts de ‘slag’ te laten voortduren nadat operatie Market ten noorden van de Neder-Rijn al op 19 september mislukt was (271). Onjuist zijn bovendien Arnhem als doel van operatie Market Garden (17) met als  mogelijke vervolgacties een geallieerde opmars om de Siegfriedlinie heen naar het Ruhrgebied; een doorstoot naar het IJsselmeer om de Duitse troepen en hun lanceerbases voor V2-raketten in het westen van Nederland te isoleren en bevrijding van Nederland (427). 

Het strategische doel van operatie Market Garden was immers een Rijnoversteek bij Arnhem en vorming van een sterk bruggenhoofd op de Veluwe met diepe uitlopers over de IJssel bij Zwolle, Deventer en Zutphen als opstelplaats voor het Britse XXX Corps. Het tactische doel was afsluiting van de Duitse troepen en hun lanceerbases voor V2-raketten in het westen van Nederland. De voornaamste doelen van de 1ste Britse Luchtlandingsdivisie (i.c. het 2de parachutistenbataljon) waren verovering van (een van de) drie bruggen. Het einddoel was de vorming van een bruggenhoofd aan weerszijden van de Neder-Rijn tussen de Westerbouwing en de spoorbrug bij Westervoort als opstelplaats voor de flankkorpsen. Dinsdag 19 september mislukte operatie Market ten noorden van de Neder-Rijn. De Britten trokken zich terug in een verdedigingssector rond Hartenstein. 

Mythen zijn de verkeers- of Rijnbrug was het hoofddoel van de Britten (57, 123); ‘slag in de stad’ (167); de bruggen waren het doel van de 1ste Parachutistenbrigade (26, 123, 424); ‘slag om de Rijnbrug’ (276)’; verovering van Arnhem (137); de strijd op 19 september voorbij het Sint Elisabeths Gasthuis en Onderlangs ‘bleek’ ‘het keerpunt’ in de ‘slag om Arnhem’ (192); de spoordijk tussen Arnhem en Oosterbeek markeerde 19 september het einde van een ‘wanhopige fase in de Slag om Arnhem’ (211); de strijd van het 10de bataljon bij het waterpompstation langs de Amsterdamseweg op 19 september was ‘de laatste echt aanvallende Britse actie in de Slag om Arnhem’ (257, 271); het einde van het verzet bij de brug in de nacht naar 21 september ‘betekende het keerpunt in de Slag om Arnhem’ (310). 

Juist is de informatie over het verlies van de veerpont bij Driel (325). De veerman had op 20 september ’s avonds de gierkabel gekapt opdat Duitsers het veer niet konden gebruiken. De pont was stroomafwaarts naar de noordelijke oever gedreven. De Britse militair historicus  Middlebrook (1932) laat 24 september Warrack en niet de Duitser Skalka het initiatief nemen voor een wapenstilstand voor evacuatie van Britse gewonden (363). 

Onjuistheden zijn Jozef en niet Sepp Krafft (121); het eenzijdig op het verslag van luitenant Dyrda gebaseerde verhaal over de conferentie van Valburg (394:396); Dyrda en Sosabowski wisten niet dat er geen Britse troepen beschikbaar waren voor een oversteek van de rivier stroomafwaarts; Grafton was geen majoor maar kapitein (400); de  Amerikaanse 82ste en 101ste luchtlandingsdivisies bleven in het Over-Betuwse bruggenhoofd tot respectievelijk 13 en 27 november en dus niet tot respectievelijk 5 en 23 november (416); operatie Pegasus I was niet 25 oktober (418) maar in de nacht naar 23 oktober; luitenant-kolonel Dobie was niet de nacht ervoor de rivier overgezwommen (418), maar al op 17 oktober met een boot overgestoken; operatie Pegasus II was niet 18 maar 19 november mislukt (418); geallieerden vormden ongeveer acht kilometer ten zuiden van de Neder-Rijn een verdedigingslinie zonder dat Duitsers dat vacuüm opvulden waardoor een groot gebied zes maanden niemandsland was (430); de kwestie van kritiek op de Polen, het ontslag van Sosabowski en hem tot zondebok verklaren (428-429). Sosabowski en de Polen waren slachtoffers van een internationaal machtspolitiek spel om de Poolse regering in ballingschap te isoleren. 

De auteur volgt grotendeels de bekende beperkte en gemythologiseerde Britse visie op operatie Market ten noorden van de Neder-Rijn.

Het boek bevat een aantal bijlagen waaronder een overzicht van monumenten; noten; een lijst van foto’s en kaarten; bibliografie en register.  Uiteraard niet aanbevolen.

dr. Jan Brouwer: recensie Arnhemse Courant, Gelders Dagblad, 50 jaar na de Slag om Arnhem, 10 september 1994, 16 p. (herdenkingsbijlage)

De hoofdredactie beweert zonder motivering dat na vijftig jaar in 1994 de slachtoffers voor de laatste keer worden herdacht. Na 1995 is het tijd voor gedenken. Juist is aandacht te besteden aan de Duitse divisiearts Egon Skalka als initiatiefnemer tot het staakt-het-vuren voor gewondenvervoer op zondag 24 september 1944. De redactie ziet de evacuatie van Arnhem als een operatie tijdens de slag om Arnhem en vraagt zich af waarom die evacuatie nodig was. Luchtlandingsoperatie Market ten noorden van de Neder-Rijn was 19 september al mislukt en grondoperatie Garden 21 september ten zuiden van Elst. De gedwongen evacuatie was van 23 tot en met 25 september 1944. Generaal Model vreesde 23 september een nieuwe aanval vanuit het geallieerde Over-Betuwse bruggenhoofd na de luchtlandingen bij Overasselt en de aanval op Elst en Bemmel en artillerie bij Nijmegen kon Arnhem bereiken. Hij besefte dus dat operatie Market Garden al was mislukt en wilde ten noorden van de Neder-Rijn een verdedigingszone. De strijd in de Over-Betuwe vond dan ook niet plaats tijdens, maar na operatie Market Garden, tijdens de voorbereidingen van de al op 22 september door opperbevelhebber Eisenhower goedgekeurde Brits-Amerikaanse bruggenhoofdoperatie Gatwick gericht op een Rijnoversteek en vestiging van bruggenhoofden  over de Rijn bij Wesel en Keulen. 

De krant biedt het traditionele gemythologiseerde verhaal met tal van onjuistheden. Nog steeds is de redactie niet op de hoogte van het doel van operatie Market Garden. Dat was vestiging van een sterk bruggenhoofd ten noorden van de Neder-Rijn tussen Arnhem en Nunspeet. Wat beweert de Arnhemse Courant? Het operatiedoel was beëindiging van de Tweede Wereldoorlog, behoud van de democratie; verovering van het Ruhrgebied en Berlijn en bevrijding van Nederland. Bovendien zou generaal Patton, die zich bij de Moezel bevond (!), het Ruhrgebied uit het zuiden aanvallen. Bedoeld is het Amerikaanse Eerste Leger onder generaal Hodges. Een hele dikke duim dus. Andere mythen zijn Market Garden was een bevrijdingsoperatie; slag om Arnhem; duur van deze slag van 17 tot 26 september 1944; een tweede slag om Arnhem in april 1945; bij die slag werd Arnhem niet bevrijd; slag om Arnhem is het gevecht om de Rijnbrug; Arnhem als doel van operatie Market Garden; doel van de 1ste Britse luchtlandingsdivisie was veroveren en bezetten van die brug;  Arnhem was een brug te ver; de Rijnbrug was een brug te ver; de film A Bridge Too Far (1977) is een ‘historisch document’; het ‘onsterfelijke boek’ van Cornelius Ryan; generaal Eisenhower kwam zijn belofte niet na over steun en bevoorrading aan Montgomery; Polen vochten niet tijdens maar na de mislukking van operatie Market Garden. 

Andere onjuistheden zijn: het gebruik van Engelsen voor Britten, David Frost voor John Dutton Frost en Kate ter Horst als Engel van Arnhem in plaats van Engel van Oosterbeek; landingen van parachutisten met zweefvliegtuigen op 17 september op de Ginkelse Heide; 140 vliegtuigen met Polen op 18 september laten uitwijken; generaal Urquhart vestigde 18 september zijn hoofdkwartier in Hartenstein (zat op een zolder in de wijk Lombok); de troepen moesten naar de brug (alleen het 2de parachutistenbataljon); het Drielse veer was 21 september nog in Duitse handen (de gierkabel was 20 september ’s avonds door de veerman gekapt); Duitse verdedigingslinies in Arnhem (waren versperringslinies); het bevel tot terugtrekking van de Britten uit Oosterbeek was niet gegeven (operatie Berlin). 

Gelders Dagblad (Arnhemse Courant), Extra editie Slag om Arnhem, zondag 18 september 1994. 

Ruim een week later kwam het Gelders Dagblad met een extra editie over de zogenaamde slag om Arnhem. Die bevatte opnieuw het bekende gemythologiseerde verhaal aangevuld met voornamelijk herinneringen van lezers in brieven. De bekende mythen waren ‘slag om Arnhem’; Arnhem als doel van de 1ste Britse luchtlandingsdivisie; slag om de Rijnbrug; Market Garden als bevrijdingsoperatie; het bruggenhoofd van Frost; Polen tijdens de slag om Arnhem; en evacuatie tijdens de slag om Arnhem.

De schrijvers hadden onvoldoende kennis van de aard van de strijd en de doelen. De bruggen waren het voornaamste doelwit. Het einddoel van de 1ste Britse Luchtlandingsdivisie was echter de vorming van een bruggenhoofd aan weerszijden van de Neder-Rijn tussen de Westerbouwing en de spoorbrug bij Westervoort als opstelplaats voor de flankkorpsen van het XXX Corps. De gebeurtenissen op dinsdag 19 september zien de auteurs als de ommekeer. Toch laten zij de strijd voortduren tot 26 september. In werkelijkheid was op 19 september luchtlandingsoperatie Market ten noorden van de Neder-Rijn mislukt. 

De krant besteedde ook aandacht aan Nederland van de ‘slag om Arnhem’ tot de bevrijding. Onjuistheden zijn dat 29 september Elst opnieuw werd bevrijd; het Duitse tegenoffensief  enkele dagen duurde (in werkelijkheid van 1 tot 7 oktober 1944); bevrijding van Opheusden en Dodewaard plaatsvond op 22 oktober 1944 (was 18 april 1945); Duitsers op 2 december 1944 de dijken van de Betuwe doorstaken (alleen de Rijndijk bij Elden bij de spoorbrug); de geallieerden vervolgens de Betuwe moesten ontruimen (naar het zuiden van de Over-Betuwe moesten terugtrekken); en bevrijding van het zuidoostelijke deel van de Over-Betuwe op 4 april 1945 (was 2 april 1945). Er is wel aandacht voor het Ardennenoffensief, maar niet voor de zuivering van het bruggenhoofd Venlo, West-Brabant en Zeeland in de laatste maanden van 1944. 

Een geschiedvervalsing is de gang van zaken op 5 en 6 mei 1945 in Wageningen. De krant beweert dat generaal Blaskowitz op 5 mei 1945 uitstel van capitulatie vroeg. Hij tekende de capitulatie de volgende dag in de aula van de landbouwhogeschool in aanwezigheid van prins Bernhard. Op 8 mei volgde de onvoorwaardelijke capitulatie van het Duitse leger.

In werkelijkheid hadden de Duitse troepen in Nederland op 4 mei 1945 gecapituleerd op de Lüneburger Heide. Die capitulatie trad op 5 mei om 08.00 uur in werking. Nederland was op dat moment vrij. In Wageningen vond die dag slechts de implementatie van de capitulatie op de Lüneburger Heide plaats. Blaskowitz tekende die dag binnen een half uur de hem voorgelegde bevelen voor Duitse bevelhebbers die zich hebben overgegeven (Orders to German Commanders on Surrender) tot het verstrekken van gedetailleerde militaire informatie. De onvoorwaardelijke capitulatie van alle Duitse strijdkrachten vond op 7 mei plaats in Reims en trad de volgende dag om 23.01 uur in werking. Dat betekende het einde van de Tweede Wereldoorlog in Europa. 

dr. Jan Brouwer: recensie De Gelderlander, Market Garden 44-94. Het verhaal van toen en nu, 10 september 1994 (redactionele bijlage).

Journalisten volgend de strijd van dag tot dag met fragmenten uit dagboeken en getuigenissen. Medewerking verleenden musea en gemeentelijke archieven. Een lijst van geraadpleegde literatuur is opgenomen. 

Desondanks hebben de auteurs geen kennis van de doelen van operatie Market Garden en van de 1ste Britse luchtlandingsdivisie ten noorden van de Neder-Rijn. Als doelen van operatie Market Garden noemen ze om de Siegfriedlinie heen trekken naar het Ruhrgebied en Berlijn. Dat was echter de door Montgomery te volgen opmarsrichting. Het werkelijke doel was vestiging van een bruggenhoofd op de Veluwe met het front naar het oosten en diepe uitlopers over de IJssel als opstelplaats voor het XXX Corps. Het doel van de Britten ten noorden van de Neder-Rijn was verovering van drie bruggen bij Arnhem. Het hoofd- of einddoel was de vorming van een bruggenhoofd tussen de Westerbouwing en de spoorbrug bij Westervoort als opstelplaats voor de flankkorpsen van het XXX Corps.

Andere gebruikte mythen zijn Arnhem was een brug te ver; Corridor tot de Rijn (liep slechts tot de Waal); de vondst door Duitsers van het volledige operatieplan in een neergestort  zweefvliegtuig bij Vught (dagorder in een vliegtuig bij Dongen); Kate ter Horst als Engel van Arnhem (Engel van Oosterbeek). 

Andere onjuistheden of mythen zijn het verlies van jeeps van de verkenners; het gebruik van Engelsen en Engeland voor Britten en het Verenigd Koninkrijk; het bruggenhoofd van Frost; het 21 september 1944 nog onder vuur nemen van het Drielse veer (daarvan was 20 september de gierkabel gekapt); opmars van de Irish Guards op 21 september naar Arnhem; de opmars op 22 september van Amerikanen tot Elst; de strijd van Polen in de slag om Arnhem (de Polen landden 21 september bij Driel en de strijd bij Arnhem was 19 september al mislukt); evacuatie tijdens de slag om Arnhem; het laatste gevecht van operatie Market Garden was 5 oktober om Opheusden (Market Garden was op 21 september al mislukt). 

Onjuist is ook de bewering dat de redenen voor de evacuatie nooit duidelijk zullen worden. Generaalveldmaarschalk Model verwachtte na het mislukken van operatie Market Garden een nieuw offensief vanuit het geallieerde Over-Betuwse bruggenhoofd. Duitsers hadden voorbereidingen voor de op 22 september goedgekeurde Brits-Amerikaanse operatie Gatwick waargenomen bij Nijmegen. Doel daarvan was een Rijnoversteek en de vestiging van bruggenhoofden over de Rijn bij Wesel en Keulen. Andere redenen waren de luchtlandingen bij Overasselt op 23 september en de die dag begonnen aanval op Elst en Bemmel. Bovendien kon artillerie bij Nijmegen Arnhem bereiken. 

De Gelderlander, Extra katern Market Garden, 19 september 1994.

Het extra katern Market Garden bevat de onjuist weergegeven doelen van operatie Market Garden en de mythen slag om Arnhem; Corridor naar de Rijn, Hell’s Highway (tussen Einhoven en Uden als een synoniem voor Corridor naar de Rijn; het verhaal van kapitein Burriss en de aankomst in Nijmegen van het Britse grondleger met dagen fatale vertraging. In werkelijkheid begon generaal Gavin 19 september drie dagen te laat aan de verovering van de Waalbruggen. 

dr. Jan Brouwer: recensie Peter Harclerode, Arnhem. A Tragedy of Errors, London 2000 (1994). 192 p.

Voorwoord door General Sir John Hackett.

De auteur vertelt vlot leesbaar het verhaal van operatie Market Garden. Het laatste hoofdstuk is gewijd aan de totale mislukking van deze operatie en gemaakte fouten. Hij volgt niet de Britse visie op een gemythologiseerde operatie Market Garden of ‘Slag om Arnhem’. Hackett beschouwde ‘slag om Arnhem’ vrijwel onmiddellijk als een mythe. Doel van operatie Market ten noorden van de Neder-Rijn was terecht de vorming van een bruggenhoofd aan weerszijden van de rivier tussen de Westerbouwing en Westervoort als opstelplaats voor de flankkorpsen van het XXX Corps. Vandaar dat de drie parachutistenbataljons en de 4de parachutistenbrigade over verschillende routes naar het oosten optrokken. Verovering van de drie bruggen over de Neder-Rijn was de eerste aanzet tot dat te vormen bruggenhoofd. Een deel van het 2de bataljon vestiigde 17 september defensieve posities in gebouwen aan weerszijden van de noordelijke toegangsweg naar de verkeersbrug. De overgebleven mannen van deze groep moesten donderdagmorgen hun verzet staken. Dinsdag 19 september was operatie Market ten noorden van de Neder-Rijn volledig mislukt. De troepen moesten zich terugtrekken rond huize Hartenstein. Daar verdedigden ze zich  nog een week tegen oprukkende Duitse troepen. Voor een deel van hen volgt evacuatie naar de Betuwe en de terugtocht naar Nijmegen. Harclerode merkt op dat de mislukking van de strijd bij Arnhem vaak beschouwd wordt als een ‘glorious defeat’ (11; prachtige nederlaag). 

De opmars van de grondtroepen was vertraagd in de twee Amerikaanse zones op weg naar een te vormen bruggenhoofd op de Veluwe als opstelplaats voor het XXX Corps. De 101ste luchtlandingsdivisie verdedigde met moeite en hulp van grondtroepen de Corridor tussen Eindhoven en Uden tegen Duitse aanvallen. De 82ste luchtlandingsdivisie had verzuimd tijdig de Waalbruggen te veroveren en verdedigde het gebied tussen Grave, Groesbeek en Nijmegen. Britse grondtroepen moesten dus hulp bieden. Onmiddellijk doorrijden naar de Veluwe was onmogelijk door gebrek aan brandstof en munitie en de veelheid van taken. Zij moesten de Amerikanen ondersteunen, wachten op infanterie en rekening houden met de wegen en de bodemgesteldheid in de Over-Betuwe. 

Enkele onjuistheden zijn dat de Corridor niet tot Arnhem liep maar tot de Waal; het gebruik van de mythe dat Duitsers in een bij Vught neergestort zweefvliegtuig het complete plan voor operatie Market Garden vonden; het irritante en onjuiste gebruik van de benaming Holland voor Nederland; de van Cornelius Ryan overgenomen mededeling dat het Drielse veer (tegen de stroom in –JB) was afgedreven naar de spoorbrug; dat Welsh Guards 21 september oprukten ten oosten in plaats van ten westen van de Irish Guards; van Robert J. Kershaw (It never snows in September) overgenomen gegevens over Duitse troepen op die dag tussen Ressen en Oosterhout; en een op diezelfde dag door Duitsers op Britse verkenners veroverde pantserwagen met radioset. 

Juiste conclusies zijn dat de grondtroepen niet te laat waren en dat operatie Market Garden niet slechts gedeeltelijk maar volledig is mislukt. De op oorlogsdagboeken en literatuur gebaseerde tekst wordt afgewisseld met illustraties (kaarten en foto’s) en is aangevuld met bijlagen, bibliografie en index. 

dr. Jan Brouwer: recensie Patrick Delaforce, The Polar Bears from Normandy to the Relief of Holland with the 49th Division, Stroud 2001. 234 p.

Eerste druk in 1995. Delaforce vertelt het verhaal van de 49th (West Riding) Infantry Division (Polar Bears) gedurende de Tweede Wereldoorlog, vooral aan de hand van ooggetuigenverslagen. De divisie bestond uit de 146ste, 147ste en 148ste infanteriebrigade en was in april en mei 1940 betrokken bij de veldtocht in Noorwegen. Daar ging de 148ste brigade vrijwel ten onder. De 146ste en 147ste infanteriebrigade moesten in mei IJsland verdedigen respectievelijk tot augustus en april 1942. Ze namen het insigne van een ijsbeer op een ijsschots aan en dankten daaraan de bijnaam Polar Bears.

De divisie landde in juni 1944 als onderdeel van het XXX Corps op de kust van Normandië. Ze was versterkt met de 70ste infanteriebrigade. Die werd echter weldra ontbonden en 8 augustus vervangen door de 56th (Sphinx) Infantry Brigade. De Polar Bears dienden onder het Britse 1ste Legerkorps, het 2de Canadese Legerkorps en het 1ste Canadese Legerkorps. Ze beschermden de linkerflank van het Britse Tweede Leger en vormden dus de linkerflank van Montgomery’s 21ste Legergroep.

De Polar Bears waren betrokken bij de verovering van Le Havre (10 tot 12 september 1944), Oosterhout (26 tot 30 oktober 1944) en Arnhem (12 tot 14 april 1945). Ze streden eind september en in oktober ten noorden van Antwerpen en waren betrokken bij de zuivering van Turnhout (24 september), Roosendaal (30 oktober) en  Willemstad (7 november).

Bij de hergroepering van de troepen binnen Montgomery’s legergroep namen de Canadezen 9 november het Britse front over tot Middelaar. De Polar Bears streden sinds 14 november onder bevel van het XII Corps vanuit Budel tegen het Duitse bruggenhoofd Venlo. 

Eind november stuurde het 2de Canadese Legerkorps de divisie onder generaal-majoor G.H.A. MacMillan naar het geallieerde Over-Betuwse bruggenhoofd (the island).  Duitsers bliezen 2 december 1944 een deel van de Rijndijk bij Elden op. De 49ste divisie moest zich naar het zuidelijke deel van het bruggenhoofd terugtrekken. De Polar Bears verdedigden dat bruggenhoofd van 30 november 1944 tot april 1945. Ze voerden daar een water- of ijs- en sneeuwoorlog; leverden strijd om Hemmen en Zetten van 18 tot 21 januari en voerden in februari afleidingsacties uit voor het Rijnlandoffensief.

Tijdens operatie Destroyer zorgden ze onder bevel van het 1ste Canadese Legerkorps voor uitbreiding en zuivering van het Over-Betuwse bruggenhoofd. Donderdag 12 april staken de Polar Bears het Pannerdensch kanaal over, gevolgd door de oversteek van de IJssel. Zaterdag 14 april was Arnhem gezuiverd en bevrijd. De dagen erna zuiverden de Polar Bears een deel van de linker IJsseloever en de Veluwezoom ten westen van Arnhem tot de Grebbelinie.

Na de capitulatie van ook de Duitse troepen in Nederland op 4 mei 1945 op de Lünebuger Heide ten overstaan van veldmaarschalk Montgomery en de implementatie daarvan in Wageningen trokken ze op 7 mei naar gebied tussen het IJsselmeer en de Lek. Ze ontwapenden onder meer het Nederlandse SS-Freiwilligen Grenadier Regiment 84 onder Michael Lippert in Doorn. Ze trokken ook door Amersfoort, Utrecht, Hilversum, Baarn en Amsterdam. Ze vervulden in april en mei 1945 ook een belangrijke rol bij de voedselvoorziening voor de hongerige bevolking van West-Nederland.  De divisie telde na de oorlog 11.000 slachtoffers, onder wie 1642 gesneuvelden en 7750 gewonden. Helaas gebruikt de auteur Holland voor Nederland.

Het boek bevat zwart-wit illustraties (foto’s en kaarten), een bibliografie, aanhangsel en index.

dr. Jan Brouwer: recensie Documentaire: David Manson, Operatie Market Garden (2001)   https://youtu.be/G2obwt4n1G0

Deze documentaire bevat de traditionele, gemythologiseerde en reeds lang achterhaalde beperkte Britse visie op operatie Market Garden. Deze operatie vond niet plaats in Holland, het westelijke deel van Nederland, maar juist in het oostelijke deel: in Noord-Brabant en Gelderland. De operatie duurde niet van 17 tot 25 september. Luchtlandingsoperatie Market mislukte al op 19 september in en bij Arnhem; grondoperatie Garden 21 september ten zuiden van Elst. De verdediging van gebied rond Hartenstein van 19 tot 25 september vormde de nasleep van operatie Market ten noorden van de Neder-Rijn. Vrijdag 22 september stemde generaal Eisenhower in Versailles al in met de Brits-Amerikaanse vervolgoperatie Gatwick gericht op een Rijnoversteek en  de vorming van bruggenhoofden over de Rijn bij Wesel en Keulen. 

Mythen zijn de vermelde doelen van operatie Market Garden. Deze zijn verward met de door Montgomery gewenste aanvalsrichting: de Neder-Rijn oversteken; om de Siegriedlinie heen afbuigen naar het oosten; het Ruhrgebied aanvallen en oprukken door de Noordduitse laagvlakte naar Berlijn. Het einddoel was de oorlog te beëindigen in december 1944. Ook de bevrijding van Nederland was geen doel van operatie Market Garden. Operatie Market Garden was geen bevrijdings-, maar een bruggenhoofdoperatie. Het strategische doel van operatie Market Garden was vestiging van een sterk bruggenhoofd tussen Arnhem en Nunspeet met diepe uitlopers over de IJssel als opstelplaats voor XXX Corps. Tactische doelen waren het afsnijden van de Duitse troepen en hun V2-raketlanceerbases in het westen van Nederland. 

Het einddoel van de 1ste Britse luchtlandingsdivisie was niet de verovering van Arnhem of de Rijnbrug bij Arnhem. De opmarsroute liep dan ook niet naar de Neder-Rijn, Arnhem of de Rijnbrug. De beschermde opmarsroute, de Clubroute of Corridor liep maar tot de Waal. Het Britse doel was vorming van een bruggenhoofd aan weerszijden van de Neder-Rijn tusen de Westerbouwing en de spoorbrug bij Westervoort als opstelplaats voor de beide flankkorpsen van het XXX Corps. Dit bruggenhoofd moest beschikken over ten minste één oeververbinding.

Een mythe is ook dat drie Britse parachutistenbataljons over drie evenwijdige routes moesten oprukken naar de Rijnbrug. Alleen het 2de bataljon moest naar de brug. De andere bataljons hadden taken bij de vorming van het beoogde bruggenhoofd. Een mythe is bovendien de vondst op 17 september door Duitsers van het complete operatieplan in een neergestort zweefvliegtuig bij Vught. Duitsers vonden in een bij Dongen neergestort zweefvliegtuig de dagorder voor de 101ste luchtlandingsdivisie. De troepen van Frost bezetten niet het noordelijke einde van de brug, maar vestigden defensieve posities in gebouwen aan weerszijden van de noordelijke toegangsweg tot de brug. Juist is dat de andere luchtlandingstroepen geen slag leverden, maar vooral straatgevechten. Niet de Rijnbrug was een brug te ver. Operatie Market Garden was voor Montgomery een brug te ver. De vorming van een bruggenhoofd op de Veluwe was een brug te ver voor het Britse Tweede Leger. De vorming van een bruggenhoofd aan weerszijden van de Neder-Rijn was een brug te ver voor de Britse luchtlandingsdivisie.

dr. Jan  Brouwer: recensie Tim Saunders, The Island. Nijmegen to Arnhem (Battleground Europe. Operation Market Garden), Barnsley 2012. (1st published 2002). 192 p.

Majoor Saunders beweert na archiefonderzoek en hulp van veteranen een aantal mythen te hebben opgeruimd. Hij zegt niet welke. Hij beweert ook dat het Island (Over-Betuwe) weinig is bestudeerd. Kennelijk kan hij geen Nederlandstalige historische literatuur lezen. Saunders beperkt overigens zijn relaas over gebeurtenissen in het Over-Betuwse bruggenhoofd van eind september tot circa 6 oktober 1944.  Hij vindt deze gebeurtenissen belangrijk voor een beter begrip van operatie Market Garden. Die operatie was echter op 21 september 1944 al mislukt. Vervolgoperatie Gatwick was gericht op vorming van bruggenhoofden over de Rijn bij Wesel en Keulen.  Vorming en uitbreiding van het Over-Betuwse bruggenhoofd was voor die operatie van strategisch belang. Niet voor Market Garden. Het Duitse tegenoffensief van 1 tot 6 oktober was gericht op herovering van Elst en de Waalbrug en vernietiging van het geallieerde bruggenhoofd. Duitse aanvallen bij Driel, Randwijk en Opheusden waren flankaanvallen voor de hoofdaanval op Elst. Saunders heeft die relaties niet begrepen. Hij beschouwt zelfs afleidingsmanoeuvres ter beveiliging van de zuidelijke linkerflank als de hoofdaanval. Hij beweert abusievelijk dat die hoofdaanval gericht was op Bemmel (146). 

Saunders blijkt ook een vertegenwoordiger van de beperkte Britse visie op operatie Market ten noorden van de Neder-Rijn. Doelen van operatie Market Garden waren Arnhem; het IJsselmeer (niet de Zuiderzee); het afsnijden van de Duitse troepen in het westen van Nederland;  oprukken naar het Ruhrgebied en Berlijn en beëindiging van de oorlog in 1944. De vorming van bruggenhoofden over de IJssel beschouwt hij verkeerdelijk als vervolgacties op de verovering van Arnhem (14). Doelen van de 1ste Britse Luchtlandingsdivisie waren volgens hem de bruggen bij Arnhem (de spoorbrug lag in Driel). Het einddoel van de Britten was echter de vorming van een bruggenhoofd tussen de Westerbouwing en Westervoort. Dat einddoel is Saunders niet bekend. Hij beweert dat de afwerpgebieden in Arnhem lagen (12) en gebruikt de volgende mythen: heroïsche Slag om de Rijnbrug (10); weg naar Arnhem (10, 21) of de Rijn; Arnhem als doel van de Britse luchtlandingstroepen en het grondleger (10, 15, 17); operatie Market Garden duurde van 17 tot 25 september 1944; de gevechten in het Over-Betuwse bruggenhoofd waren gericht op het openen van een weg naar Arnhem; het 4de bataljon van het Dorset Regiment stak 24 september 1944 tijdens operatie Market Garden de Neder-Rijn over (10; Market Garden was 21 september al mislukt -JB); de 1ste parachutistenbrigade moest naar de Rijnbrug (20); de ‘slag op het eiland’ was bedoeld om de Rijn bij Arnhem te bereiken (20); de Polen hadden op de noordelijke oever boten achtergelaten (77). Een aantal van deze mythen is kritiekloos overgenomen van onder meer Essame en Powell. 

Andere onjuistheden zijn het gebruik van Holland voor Nederland en de Betuwe voor de Over-Betuwe; het niet vermelden van de opdracht aan de Amerikaanse 82ste Luchtlandingsdivisie ook bruggen over het Maas-Waalkanaal te veroveren; het doel van de Waaloversteek was niet openen van de weg naar Arnhem (82), maar veroveren van de noordelijke toegangswegen en eventueel noordzijden van de bruggen en vorming van een bruggenhoofd (23); de Polen landden niet rond Elst maar bij Driel (25); Worrowski was Wossowski (43); de Westerbouwing werd niet verdedigd door één peloton maar drie pelotons; niet beseffen dat operatie Market Garden 21 september was mislukt (34); de race naar Driel van het 5de bataljon van de Duke of Corwall’s Light Infantry was mislukt (71); de Over-Betuwe was in oktober nog geen niemandsland (74); het verslag van de Pool Dyrda gebruiken als enige bron voor de conferentie van Valburg (78-81); de 43ste divisie beschikte niet over genietroepen om alsnog de Neder-Rijn over te steken (die lagen sinds 21 september ten zuiden van Nijmegen; infanterietroepen waren echter niet beschikbaar -JB). Het 206 en 533 Field Regiment (95) moet zijn het 260ste en het 553ste Field Regiment en het aantal Canadese boten bedroeg niet veertien maar tweeëntwintig. 

Het boek bevat twee rondreizen door de Over-Betuwe, een overzicht van het XXX Corps en een index. De bibliografie ontbreekt. 

Vervolg: Britse visie MG-3